Veelgestelde vragen over de participatiewet en de quotumregeling

Op 1 januari 2015 is de Participatiewet ingevoerd. De Participatiewet vervangt de Wet sociale werkvoorziening (WSW), de Wet werk en bijstand (WWB) en de Wet werk en arbeidsondersteuning jonggehandicapten (Wajong). Het doel van de Participatiewet is dat zoveel mogelijk werknemers met een beperking aan het werk kunnen (participeren).

Volgens de banenafspraak uit 2013 moeten er voor 2026 125.000 extra banen worden gecreëerd voor mensen met een arbeidsbeperking (dus bovenop het aantal mensen met een arbeidsbeperking dat al in dienst is). De overheids- en onderwijswerkgevers nemen gezamenlijk 25.000 banen voor hun rekening. De aantallen zijn verdeeld over de verschillende sectoren, waaronder hogescholen. Voor hogescholen gezamenlijk is afgesproken dat er in de periode 2014-2024 totaal 990 extra banen gerealiseerd moeten worden. Het gaat bij deze aantallen om extra banen ten opzichte van de nulmeting (peildatum januari 2013). Totaal waren er bij de nulmeting ca. 14.000 mensen met een beperking werkzaam in overheids- en onderwijssectoren.

De staatssecretaris heeft in november 2019 in de zogenaamde contourennota de Tweede Kamer geïnformeerd dat de focus is op extra banen, niet op waar banen meetellen (overheid en onderwijs, danwel markt). Dit biedt hogescholen ruimte om samenwerkingsverbanden met de markt aan te gaan, door onder meer het maken van inkoopafspraken of afspraken over social return on investment (SROI). Deze banen mogen ook meetellen voor de inlenende werkgever.

De realisatie van de banenafspraak wordt op diverse momenten gemeten, voor overheids- en onderwijswerkgevers gezamenlijk. Over 2017 en 2018 zijn de aantallen niet gehaald.

Het gaat om mensen met een Wajong of Wsw-indicatie, personen waarvan het UWV aangeeft dat ze tot het doelgroepregister behoren en de vso/pro-leerlingen die zich schriftelijk hebben gemeld bij UWV. Verder gaat het om de mensen die na de loonwaardemeting via de Praktijkroute in het doelgroepregister zijn ingestroomd. 

Sinds 1 januari 2017 is de zogenaamde praktijkroute opengesteld in de Participatiewet. Dit is een extra toegang tot het doelgroepregister naast de reguliere beoordeling door UWV. Dat betekent dat je niet meer hoeft te wachten op een beoordeling van het UWV of een werknemer in het doelgroepregister valt. Voortaan mag je dat ook zelf op de werkplek doen, zolang je daarbij maar een gevalideerde loonwaardemethodiek hanteert. Blijkt de verdiencapaciteit (loonwaarse) kleiner dan het Wettelijk Minimum Loon, dan volgt direct plaatsing van de werknemer in het doelgroepregister en telt die werknemer meteen mee voor de banenafspraak uit de Participatiewet. Daarmee maakt je als werkgever dus ook aanspraak op verschillende financiële voordelen, zonder dat hiervoor beoordeling van het UWV nodig is.

Meer weten over de praktijkroute?

•    Voorlichtingsfilmpje van het UWV over de Praktijkroute

Je kunt aan de hand van het loonheffingsnummer in het doelgroepregister zien welke van de werknemers behoren tot de doelgroep banenafspraak. Het doelgroepregister is bereikbaar via het werkgeversportaal van UWV.  

Meer weten over het doelgroepregister?

•    UWV – Doelgroepregister, Wet banenafspraak en quotum arbeidsbeperkten

Ja dat kan. 
Personen stromen direct uit het doelgroepregister:

• Wanneer ze de AOW-leeftijd bereiken 
• Bij overlijden
• Wanneer ze duurzaam geen arbeidsvermogen meer hebben
• Wanneer ze een beschikking beschut werk van de gemeente krijgen
  Beschut werk: werk in dienstbetrekking voor mensen die door hun lichamelijke, verstandelijke of psychische beperking een zodanige mate van begeleiding en aanpassingen van de werkplek nodig hebben, dat niet van een reguliere werkgever mag worden verwacht dat hij deze mensen in dienst neemt; deze mensen krijgen een dienstverband, gekoppeld aan een cao, waarvoor de gemeente de rol van werkgever vervult. 

Voldoet iemand niet meer aan de criteria voor opname in het doelgroepregister? Dan blijft hij in principe geregistreerd staan tot en met 31 december van het lopende jaar plus nog twee jaar daarna. Hij telt al die tijd mee voor de banenafspraak. Deze ‘meeteltermijn’ wordt de T+2 regel genoemd. Deze regeling is echter opgeschort tot en met 2025. Mensen die niet meer voldoen aan de voorwaarden om als arbeidsbeperkte geregistreerd te zijn, blijven in elk geval tot en met 31 december 2028 tot de doelgroep behoren. Ook blijven ze meetellen voor de banenafspraak en het quotum. 

Ja, je moet iets regelen om ingeleende kandidaten uit de doelgroep voor jouw hogeschool mee te laten tellen. Zorg dat je met de organisaties waar je arbeidsbeperkt personeel inleent, goede afspraken maakt over het overdragen en administreren. De uitlenende organisatie moet je RSIN-nummer kennen en je moet het burgerservicenummer van de ingeleende medewerker uit de doelgroep kennen. 
Alleen organisaties die bedrijfsmatig personeel uitlenen mogen uren overdragen aan inleners. Een uitlener mag alleen uren overdragen als hij beschikt over een bepaalde SBI-codering  in het handelsregister. Het betreft de SBI-code 78201 (uitzendbureaus), SBI-code 78202 (uitleenbureaus), SBI-code 78203 (banenpools), SBI-code 7830 (payrolling) en SBI-code 32991 (sociale werkvoorziening). Uitlenende werkgevers zijn zelf verantwoordelijk voor een juiste SBI-code in het handelsregister. In het handelsregister kunnen inlenende werkgevers controleren of de uitlenende werkgever een juiste SBI-code heeft.

Volgens de cao voor het hoger onderwijs moeten medewerkers met een beperking tenminste in schaal 1 worden verloond. De meeste hogescholen verlonen mensen echter via de functieschaal die het beste past bij de werkzaamheden die uitgevoerd worden. 
Is iemand niet volledig inzetbaar, dan kan via de praktijkroute bekeken worden voor welk percentage iemand inzetbaar is op deze werkzaamheden. Op basis hiervan wordt via de praktijkroute het salaris bepaald.

Op basis van onderzoeken hebben de staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) en de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties (BZK) besloten om beleid en wet- en regelgeving te vereenvoudigen en de activering van de quotumregeling voorlopig op te schorten. Dit betekent dat er over 2018 en verdere jaren tot 1 januari 2022 geen heffingen worden opgelegd. Het quotumpercentage blijft nog wel een richtsnoer voor de te behalen aantallen per hogeschool.

Voor 2019 is het quotumpercentage vastgesteld op 2,14 %.

Het quotumpercentage voor overheids- en onderwijswerkgevers is voor 2019 vastgesteld op 2,14%. Dit betekent dat 2,14% van het totaal aantal verloonde uren bij hogescholen moet bestaan uit mensen met een arbeidsbeperking. Ingeleend personeel met een arbeidsbeperking, zoals uitzendkrachten of gedetacheerde werknemers, mogen ook meetellen voor het quotum van de inlenende werkgever. Jaarlijks in oktober wordt het percentage voor het volgende jaar vastgesteld. Met de quotumcalculator kunt je uitrekenen hoeveel banen jouw hogeschool de komende jaren moet realiseren.

Met ingang van de quotumregeling tellen alle mensen uit de doelgroep die bij uw hogeschool in dienst zijn mee voor het quotumpercentage. Het maakt daarbij niet uit hoe lang deze mensen al in dienst zijn, en of ze ook al voor 1 januari 2013 in dienst waren.

Daar kan op dit moment geen duidelijkheid over worden gegeven. Het percentage voor 2019 is vastgesteld op 2,14% van het verloonde aantal uren. Het totaal aantal te behalen banen van 125.000 is gebaseerd op een gemiddeld percentage van 3% van het aantal fte bij overheids, onderwijs en marktwerkgevers. 

Het totaal aantal te behalen banen was met het instellen van de Participatiewet eerst gelijkelijk over de sector verdeeld. Met het ingaan van de quotumregeling is echter een te behalen percentage per hogeschool vastgesteld. Dat betekent dat, als je als hogeschool al veel arbeidsbeperkten in dienst had, je relatief minder inspanning hoeft te verrichten dan een hogeschool die nog nauwelijks arbeidsbeperkten in dienst heeft. In het laatste geval kunnen aantallen hoger uitvallen dan voorheen.

Als het personeelsbestand van een bedrijf afneemt, werkt dit door in het aantal mensen uit de doelgroep dat in dienst moet zijn bij de werkgever. Het quotumpercentage wordt namelijk toegepast op het totaal aantal verloonde uren bij een werkgever. 

Per niet ingevulde arbeidsplaats wordt jaarlijks een heffing van 5.000 euro opgelegd. De totale jaarlijkse boete kan per jaar dus behoorlijk oplopen. Voor het berekenen van deze heffing is een arbeidsplaats voor iemand uit de doelgroep gelijkgesteld aan 25,5 verloonde uren per week. Dit correspondeert met het gemiddeld aantal verloonde uren dat personen uit de doelgroep gemiddeld werken. Voorlopig wordt deze heffing niet opgelegd tot januari 2022.

Naar aanleiding van de vereenvoudiging van het systeem rondom participatie hebben de staatssecretaris van SZW en de minister van BZK aangekondigd nieuwe bestuurlijke afspraken te willen maken. Het kabinet wil de inzet voor de extra banen blijven stimuleren, voorbeelden delen en de voortgang bewaken. Aan alle sectoren is daarom gevraagd om voor 1 juni een werkagenda op te stellen met hierin opgenomen concrete acties, zodat zichtbaar wordt wat de verschillende sectoren doen om extra banen te realiseren en ook van elkaar te kunnen leren. Deze bestuurlijke afspraken hebben geleidt tot de werkagenda banenafspraak hbo.

De werkagenda hbo is tot stand gekomen in overleg tussen de Vereniging Hogescholen en de vakbonden. In deze werkagenda wordt inzicht gegeven in de planning, werkwijze en resultaten van de banenaanpak in het hbo, en tevens in de aanpak van het monitoren van de voortgang en resultaten in de sector.

In de werkagenda hbo is onder meer afgesproken dat met ingang van 2020 alle hogescholen, die nieuwe inkoopcontracten sluiten, hierbij extra aandacht schenken aan het in dienst nemen van medewerkers uit de doelgroep. Daarnaast is afgesproken dat hogescholen apart menskracht en budget vrijmaken voor de werving, coaching en begeleiding van mensen uit de doelgroep.

Ook wordt van alle hogescholen gevraagd om in 2020 een plan van aanpak te hebben om diversiteit te bevorderen. Vanaf dat moment moeten hogescholen jaarlijks verslag van de inspanningen en resultaten doen in het sociaal jaarverslag. In deze rapportage is er aandacht voor de duurzaamheid van de banen en voor de inkoopafspraken.

In de werkagenda hebben werkgevers en werknemers afgesproken dat Zestor kwalitatieve en kwantitatieve informatie ophaalt en ontsluit.

• Werkagenda hbo 2019-2022

• Werkagenda’s Banenafspraak overige sectoren